Over M.S.

Multiple sclerose (Multiple uit het Latijn multiplum =meervoudig, sclerosis van het Griekse sklerosis=verharding), meestal afgekort tot MS, is een ontstekingsziekte van hersenen en ruggenmerg, samen het centrale zenuwstelsel genoemd.

MS is dus geen spierziekte. Wel is het een auto-immuunziekte waarbij je eigen afweersysteem de myeline van zenuwbanen aantast. Myeline is een isolatielaag rondom zenuwbanen.

Je kunt het vergelijken met electrische bedrading waarvan de isolatie is beschadigd en dat geeft dus kortsluitingen in een lichaam dat voor een groot deel uit water bestaat.

Die aantasting vindt plaats in een willekeurig patroon en uiteindelijk kunnen de ontstekingen veranderen in een soort littekenweefsel. Hoeveel en welke klachten iemand krijgt, hangt dus af van het aantal ontstekingshaarden of gebieden met littekenweefsel en de locatie hiervan.

Bij MS ontstaan er neurologische stoornissen zoals onder andere verlammingsverschijnselen, overgevoeligheid voor aanraking of juist gevoelloosheid. 

MS ontstaat vaak bij jongvolwassenen, bij vrouwen meer dan bij mannen. De oorzaak van de ziekte is onbekend, maar algemeen wordt aangenomen dat MS ontstaat door een samenspel van genetische en omgevingsfactoren.

Zo komt MS niet of nauwelijks voor in landen dichter bij de evenaar. Mensen uit noordelijke landen die als klein kind naar een warm land verhuizen hebben een lager risico de ziekte te krijgen dan hun leeftijdgenoten die zijn achtergebleven; verhuist men echter na de puberteit dan is dit verschil niet meer aantoonbaar.

Veel mensen denken daarom dat het te maken kan hebben met een late abnormale reactie op een in de vroege jeugd opgelopen virusinfectie. Hiervoor zijn echter geen andere bewijzen gevonden. Ook zijn er aanhangers van de hypothese, dat een hoge mate van hygiëne verantwoordelijk is voor de bevattelijkheid voor ziektes als MS.

MS is niet erfelijk, maar een familielid van een patiënt heeft wel een iets hogere kans de ziekte ook te krijgen. Verschillende studies tonen aan dat sommige genen - desusceptibility genes - wel verantwoordelijk kunnen zijn voor een verhoogde gevoeligheid voor de ziekte

Klachten

De klachten zijn dus afhankelijk van de plaats in het zenuwstelsel waar de MS toeslaat. De klachten verschillen zeer per persoon en vrijwel geen enkele patiënt heeft last van alle klachten. Het zijn vrijwel allemaal uitingen van neurologische uitval die ook door andere oorzaken kunnen optreden; de diagnose kan dan ook meestal niet gesteld worden door het vóórkomen van deze klachten, maar door het typische beloop, waarbij nu eens hier, dan eens daar een probleem ontstaat, en waarbij ook vaak herstel van de klachten kan optreden.

Bekende klachten bij MS zijn:

-- Oogklachten - Bijvoorbeeld centraal scotoom (gezichtsuitval), stoornis in kleur zien, pijn bij oogbewegingen, bleekheid van pupil en stoornissen in uitwendige oogmotoriek (dubbel zien)

-- Vermoeidheid, duizeligheidsaanvallen en misselijkheid

-- Stijve spieren, verzwakking en parese (parese = onvolledige verlamming)

-- Sensorische klachten - Sensibele stoornissen, tintelingen, branderig gevoel, jeuk etc. In het algemeen meer gnostische (gevoel) dan vitale (warm/koud, scherp/stompgevoel) uitval. Typisch bij MS is het symptoom van Lhermitte. Bij het buigen van het hoofd treden paresthesieën langs rug en armen op.

-- Ataxie (coördinatiestoornis)

-- Tremoren (stuurloosheid van beweging) en spasmes

-- Intentietremor - Geen trilling in de hand bij rust, maar als er actie wordt ondernomen.

-- Incontinentie

-- Constipatie, hyperreflexie van blaas en blaasatonie - Onvoldoende samentrekking (atonie) of juist het tegenovergestelde (hyperreflexie)

-- Seksuele stoornissen

-- Cognitieve stoornissen - Vooral in latere (ernstigere) stadia treedt cognitieve achteruitgang op. Voorbeelden hiervan zijn: geheugenstoornissen, persoonlijkheidsveranderingen, psychotische episoden (hallucinaties en denkstoornissen), stemmingsstoornissen (euforie en depressie) en intellectuele stoornissen van abstratievermogen (uit alternatieven de juiste keuze maken) en begripsvorming.

-- Spraakstoornissen, waaronder:

1. Dysartrie - Onvermogen tot correcte uitspraak door stoornis in de articulatie

2. Parafasie - Verwisseling van woorden

3. Anomie - Niet kunnen benoemen van voorwerpen

Diagnose

De diagnose van MS is in veel gevallen lastig. De diagnose wordt gesteld door de combinatie van klinische gegevens en de bevindingen van een MRI (Magnetic Rosonance Imaging)-onderzoek, bij liquoronderzoek (Lumbaalpunctie) en VEP onderzoek (visuele evoked potentials).

De volgende uitgangspunten zijn van essentieel belang bij het stellen van de diagnose MS:

1. De klachten en klinische verschijnselen dienen overeen te komen met afwijkingen in de witte stof van oogzenuw, hersenen of ruggenmerg.

2. De klachten en afwijkingen dienen te wijzen op meerdere lokalisaties in het centrale zenuwstelsel (het CZS).

3. De klachten en afwijkingen dienen zich in minstens twee episoden te hebben voorgedaan (relapsing-remitting) of moeten gedurende minstens een half jaar progressief zijn geweest.

4. De klachten en afwijkingen mogen niet door een andere oorzaak kunnen worden verklaard (hiervoor is vaak aanvullend onderzoek nodig om een dergelijke andere oorzaak uit te sluiten).

Verschillende beloopsvormen van MS

RR of Relapsing Remitting MS

Dit is de meest voorkomende vorm van MS. Hierbij treden vrij plotselinge verslechteringen van de ziekte op. Zo’n verergering of aanval noem je ook wel schub, exacerbatie, of opstoot.

MS begint meestal (bij 80 procent van de mensen met MS) met zo’n aanval. Gemiddeld houdt een schub een aantal weken aan en verdwijnt dan weer langzaam. Veel mensen herstellen vrijwel volledig, een deel houdt nog duidelijke klachten over. Het aantal MS-aanvallen dat kan optreden, verschilt sterk per persoon. Na het veertigste levensjaar gaat RR MS dikwijls over in SP MS.

SP of Secondair Progressieve MS

Een deel van de mensen die de relapsing remitting vorm van MS hebben, gaan na lange tijd tussen aanvallen door langzaam achteruit. Zij kunnen daarbij vooral in het begin ook nog aanvallen hebben, maar na verloop van tijd verdwijnen deze vaak. Dit heet ook wel SP MS.

PP of Primair Progressieve MS

Met name bij mensen die pas op wat oudere leeftijd MS krijgen, kan MS zich manifesteren door een verslechtering van de lichamelijk gesteldheid zonder dat zich MS-aanvallen voordoen. De verschijnselen zijn met name loop-stoornissen, krachtsverlies, evenwichtstoornissen, spasticiteit, gevoel-stoornissen, blaas- en darmstoornissen en seksuele stoornissen. De ziekte kan bij deze mensen wel eens een poosje stilstaan.

Benigne of goedaardig MS

Een klein aantal mensen krijgt heel af en toe een lichte aanval, herstelt daarvan en daar blijft het dan bij. Als iemand na een langere periode nog steeds weinig klachten heeft en daarbij weinig MRI afwijkingen die stabiel blijven over de tijd kan men voorzichtig over goedaardige MS spreken. Maar je bent bij MS nooit zeker hoe het zich in de toekomst zal gaan gedragen.